|
|||
|
|||
Ο Ελληνικός Ψυχιατρικός Τύπος: 1902-2004
ΒΑΡΛΑΜΗ Χ., ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ-ΑΛΕΤΡΑ Ε.
Περίληψη
Ο ελληνικός ψυχιατρικός τύπος κάνει τα πρώτα βήματά του στις αρχές του 20ου αιώνα και συγκεκριμένα το 1902. Αρχικά τα πρώτα περιοδικά είναι αποτέλεσμα ατομικής πρωτοβουλίας διακεκριμένων επιστημόνων του κλάδου, ενώ αργότερα, από τα μέσα του 20ου αιώνα, εμφανίζονται εκδόσεις επιστημονικών ψυχιατρικών εταιρειών, οι οποίες αποτελούν σήμερα το κύριο σώμα του ψυχιατρικού τύπου στην Ελλάδα. Στόχος των ψυχιατρικών περιοδικών στην πλειοψηφία τους είναι να αποτελέσουν το βήμα της επιστημονικής κοινότητας, να παράσχουν ενημέρωση στους Ψυχιάτρους σχετικά με τα τεκταινόμενα στον διεθνή χώρο αλλά και σε συνέδρια. Τέλος, αποτελούν μέσον έκφρασης του λόγου των Ψυχιάτρων, με συζήτησης επί καίριων θεμάτων και έκφρασης διαφωνιών στον χώρο των επιστημών της ψυχής. Τα αρχικά οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι υπεύθυνοι των εκδόσεων αντιμετωπίζονται αργότερα με την εισροή της διαφήμισης, και την έκδοση των εντύπων από επιστημονικές εταιρείες, που αναλαμβάνουν πλέον να καλύψουν τα έξοδα.
Λέξεις κλειδιά: Ιστορία, Ψυχιατρική, Νευρολογία, περιοδικές εκδόσεις, ελληνικές Ψυχιατρικές και Νευρολογικές Εταιρείες.
Εισαγωγή
Ο ελληνικός περιοδικός τύπος συνιστά μια ανεξάντλητη και διαρκώς ανανεούμενη πηγή πληροφοριών που συμβάλλει τόσο στην συνεχόμενη εκπαίδευση των ιατρών όλων των βαθμίδων και ειδικοτήτων όσο και στην τακτική και συνεχή καταγραφή των τάσεων και του λόγου της επιστημονικής ιατρικής κοινότητας. Ασχολούμενος με καίρια ερωτήματα της Ιατρικής επιστήμης, και αποτυπώνοντας όλα τα τεκταινόμενα του χώρου τόσο σε πανελλήνιο όσο και σε διεθνές επίπεδο, ο ιατρικός περιοδικός τύπος αποτελεί, ουσιαστικά, φορέα έκφρασης της ιατρικής κοινότητας, μέσον συζήτησης και πληροφόρησης σε επίκαιρα θέματα.
Ο ψυχιατρικός τύπος, συγκεκριμένα, παρόλο που στη χώρα μας παρουσίασε μία σχετικά καθυστερημένη εμφάνιση και ανάπτυξη, στις μέρες μας επιτελεί πλέον και αυτός το ίδιο σημαντικό έργο με τον υπόλοιπο ιατρικό περιοδικό τύπο, συμβάλλοντας στην πληροφόρηση, προβολή και συνεχή εκπαίδευση των Ελλήνων ψυχιάτρων.
Η ταξινόμηση των ελληνικών ψυχιατρικών περιοδικών που ακολουθήθηκε βασίζεται στον φορέα έκδοσης του κάθε εντύπου. Κατ' αυτόν τον τρόπο, λοιπόν, τα ψυχιατρικά περιοδικά ταξινομήθηκαν βάσει των παρακάτω τριών κατηγοριών: α) περιοδικά που εκδόθηκαν κατόπιν ατομικής πρωτοβουλίας, β) περιοδικά που αποτελούν επίσημα όργανα ελληνικών επιστημονικών εταιρειών, και γ) εκδόσεις δημοσίων φορέων υγείας.
1. Εκδόσεις προερχόμενες από ατομική πρωτοβουλία επιστημόνων
Ο εξειδικευμένος ψυχιατρικός περιοδικός τύπος άργησε να εμφανιστεί στη χώρα μας, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κανένα δείγμα του στη διάρκεια του 19ου αιώνα, ενώ άρθρα με ψυχιατρικό περιεχόμενο εμφανίσθηκαν κατά καιρούς σε άλλα έντυπα με γενικά ιατρικά θέματα.
Η αυγή του 20ου αιώνα είδε την έκδοση του πρώτου εξειδικευμένου εντύπου στον τομέα της Ψυχιατρικής και Νευρολογίας, και συγκεκριμένα της Ψυχιατρικής και Νευρολογικής Επιθεωρήσεως, που εξέδωσε τον Σεπτέμβριο του 1902 ο διακεκριμένος Ψυχίατρος και Νευρολόγος Σιμωνίδης Βλαβιανός. Ο Βλαβιανός, από τα πλέον δραστήρια μέλη της ιατρικής κοινότητας, διετέλεσε πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών και ασχολήθηκε με θέματα εκπαίδευσης των ιατρών1. Ο Βλαβιανός διετέλεσε πρόεδρος του "Συνδέσμου του Ελληνικού Ιατρικού Τύπου" το 1921, μέσω του οποίου προσπάθησε να καθιερώσει έναν σταθερό τρόπο πληρωμής των συνδρομών προς τα ιατρικά περιοδικά ούτως ώστε να καλύπτονται τα έξοδα έκδοσής τους - κάτι που αποτελούσε το κυριότερο πρόβλημα του ιατρικού τύπου της εποχής.
Το περιοδικό Νευρολογική και Ψυχιατρική Επιθεώρησις εκδίδεται σε μηνιαία βάση ως το 1911. Στο σημείωμα του εκδότη, στο 1ο τεύχος του Σεπτεμβρίου του 1902, ο Βλαβιανός εξαγγέλλει ως "το πρόγραμμα ημών", "την παρακολούθηση της ραγδαίας και καταπληκτικής προόδου της Επιστήμης, και της παγκόσμιας πνευματικής κίνησης, την οποίαν ο κάθε επιστήμονας δεν δύναται να παρακολουθήσει με άλλο τρόπο". Καλεί δε τους "Πανέλληνες συναδέλφους" τόσο ηθική όσο και υλική υποστήριξη της Επιθεωρήσεως. Η σελίδα τίτλου του περιοδικού περιγράφεται από τον ίδιο τον Βλαβιανό ως "μέγα και κομψό", η δε ύλη "ποικίλη, ωφέλιμη και προσαρμοσμένη στις ανάγκες του τόπου"2.
Το 1931 εκδίδεται το περιοδικό Ψυχική Υγιεινή, με διευθυντή τον Νευρολόγο Σ. Βλαστό. Το περιοδικό κυκλοφόρησε επί διετία (ως το 1933) σε μηνιαία βάση και δεκαεξασέλιδο σχήμα. Η ύλη του επικεντρώθηκε σε νευροψυχιατρικά θέματα3.
Το 1950 πρωτοκυκλοφορεί το περιοδικό Εγκέφαλος, ως αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας των νευρολόγων-ψυχιάτρων Φώτη Σκούρα, Νάσου Χατζηδήμου και Μιχαήλ Στριγγάρη. Το περιοδικό κυκλοφορεί αρχικά έως το 1953 οπότε και διεκόπη η έκδοσή του λόγω του θανάτου του Φ. Σκούρα. Την έκδοση του περιοδικού προέτρεψε η διαπίστωση εκ μέρους των εκδοτών, ότι "η ελληνική νευροψυχιατρική έχει μείνει πολύ πίσω από τη διεθνή". Με το περιοδικό αυτό οι εκδότες ευελπιστούν, όπως αναφέρουν οι ίδιοι στον πρόλογο του πρώτου τεύχους, αφενός να βοηθήσουν τους νέους συναδέλφους να γνωρίσουν τις διεθνείς τάσεις μέσω της δημοσίευσης ξένων εργασιών, αφετέρου δε να ενισχύσουν το συγγραφικό έργο των Ελλήνων επιστημόνων προβάλλοντάς το αξιοκρατικά αλλά και προωθώντας το πνεύμα συνεργασίας. Στα πρώτα δημοσιεύθηκαν ελληνικές αλλά και ξένες θεωρητικές και κλινικές εργασίες. Με το θάνατο του Σκούρα, η χρηματοδότηση του περιοδικού μειώθηκε και έληξε η πρώτη φάση της έκδοσής του. Παρακάτω θα παρακολουθήσουμε τη μετέπειτα πορεία του μακροβιότατου περιοδικού.
Το 1953 νέα έκδοση εμφανίζεται, του περιοδικού Acta Psychotherapeutica, ως αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας του Ν.Ν. Δρακουλίδη, Δερματολόγου, Ψυχαναλυτή και Λογοτέχνη. Το περιοδικό είναι τρίγλωσσο, με διεθνή συντακτική επιτροπή και διευθυντή τον ιδρυτή του Ν.Ν. Δρακουλίδη4. Το περιοδικό ασχολείται με θέματα ψυχανάλυσης και ψυχοθεραπείας. Η έκδοση υπό τη μορφή αυτή σταμάτησε το 1964.
Περί το 1974 άρχισε η νέα φάση του περιοδικού Εγκέφαλος, το οποίο αναδιοργάνωσε την έκδοσή του. Όπως είδαμε, το περιοδικό ξεκίνησε ως πρωτοβουλία των Σκούρα, Χατζηδήμου και Στριγγάρη το 1950-1953, και κατόπιν, όπως θα δούμε παρακάτω, συνέχισε την έκδοσή του το 1962 ως επίσημο όργανο της Ελληνικής Νευρολογικής και Ψυχιατρικής Εταιρίας. Μετά την αδρανοποίηση της Εταιρίας το περιοδικό έγινε πλέον ανεξάρτητο. Η κυκλοφορία του έγινε πλέον σταθερά τριμηνιαία και το υλικό του εμπλουτίστηκε, ενώ διάσημοι Ψυχίατροι αποτέλεσαν την αρχική του συντακτική επιτροπή. Το έντυπο αποστέλλεται σε Ψυχιάτρους, Νευρολόγους και Νευροχειρούργους δωρεάν. Η αναδιοργάνωση αυτή, όπως αναφέρει ο Μ. Στριγγάρης σε σημείωμα σχετικά με τη νέα φάση του περιοδικού5, οφείλεται στην κ. Αικ. Διβόλη, η οποία ανέλαβε τη διαχείριση των οικονομικών και της διακίνησης του περιοδικού.
Το περιοδικό, ανεξάρτητο πλέον, παύει να είναι όργανο της Ελληνικής Νευρολογικής και Ψυχιατρικής Εταιρίας, η οποία δεν αποστέλλει τα πρακτικά της για δημοσίευση. Για τη νομική διασφάλιση της έκδοσής του, ιδρύεται ο σύλλογος "Εγκέφαλος". Αρχικά την Συντακτική Επιτροπή αποτελούν οι: Μ. Γαϊτανάκης, Δ. Κουρέτας, Μ. Κωνσταντινίδης, Δ. Οικονόμου, Α. Παλαιολόγος, Ι. Πατρίκιος, Σ. Σκαρπαλέζος, Κ. Στεφανής και Μ. Στριγγάρης6. Σήμερα Διευθύντρια Σύνταξης είναι η Αικ. Διβόλη, ενώ την επιστημονική επιτροπή αποτελούν επιφανείς Ψυχίατροι και Νευρoλόγοι. Το περιοδικό έχει συμπληρώσει 56 χρόνια κυκλοφορίας.
Τον Νοέμβριο του 1993 εκδίδεται από τους Α. Γιαννακούλη, Β. Μαούτσο και Π. Σακελλαρόπουλο το εξαμηνιαίο περιοδικό Ψυχανάλυση και Ψυχοθεραπεία. Η ύλη του περιοδικού επικεντρώνεται στους τομείς της ψυχοθεραπείας και ψυχανάλυσης και της νοσοκομειακής ψυχοθεραπείας, ενώ δίδεται έμφαση και στην προώθηση της θεραπευτικής πρακτικής. Με το περιοδικό αυτό οι συντάκτες του θέλησαν να παράσχουν τον "συνδετικό κρίκο μεταξύ των επαγγελματιών του χώρου", όπως άλλωστε αναφέρουν στο εισαγωγικό σημείωμα του 1ου τεύχους, αλλά και "να προάγουν την έκφραση δημιουργικού λόγου, τη διευκρίνηση των περιοχών των διαφωνιών" καθώς και τον διάλογο μεταξύ αναγνωστών7.
Από τους ίδιους εκδίδεται τον Ιούνιο του 1997 το περιοδικό Κλινική Ψυχοδυναμική, με διευθυντή σύνταξης τον Β. Μαούτσο και διεθνή συντακτική επιτροπή. Οι εκδότες του περιοδικού εξέφρασαν την επιθυμία τους, από το πρώτο κιόλας τεύχος, να κυκλοφορήσει το περιοδικό σε μετάφραση στις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ8.
2. Εκδόσεις ελληνικών επιστημονικών εταιρειών
Αν και τα πρώτα βήματα του ελληνικού ψυχιατρικού τύπου προήλθαν από την ατομική πρωτοβουλία διακεκριμένων επιστημόνων, η άνθιση του ψυχιατρικού τύπου ήρθε με την έκδοση σημαντικού αριθμού εντύπων από ελληνικές επιστημονικές εταιρείες του κλάδου. Η αρχή γίνεται το 1936 με το Δελτίον της Νευρολογικής και Ψυχιατρικής Εταιρείας, το οποίο και εκδίδεται ως το 1939. Τη δεκαετία του '40 η πλειονότητα των ιατρικών εντύπων παύει την κυκλοφορία της, λόγω των δυσχερειών και ελλείψεων που επέφερε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος.
Από το 1952 ως το 1954 η "Ελληνική Ωτο-νευρο-οφθαλμολογική Εταιρεία", στη Θεσσαλονίκη, εκδίδει Δελτίο με "επιδείξεις και ανακοινώσεις" καθώς και καταγραφή των συνεδριών της Εταιρείας. Η έκδοση σταμάτησε στα μέσα της δεκαετίας του '509.
Το 1962 εκδίδεται, πάλι στη Θεσσαλονίκη, το τριμηνιαίο περιοδικό Νευροψυχιατρικά Χρονικά, ως όργανο της "Πανελληνίου Εταιρείας Ψυχιατρικών, Νευρολογικών και Ιατροψυχολογικών Ερευνών" και της Ελληνικής "Ωτο-νευρο-οφθαλμολογικής Εταιρείας". Διευθυντής σύνταξης υπήρξε ο καθηγητής Γ. Αναστασόπουλος και υπεύθυνος σύνταξης ο υφηγητής Κ. Ρουτσώνης με συνεργάτη τον Χ. Φωτιάδη. Στο περιοδικό δημοσιεύονται εργασίες στα ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά, τα πρακτικά των δύο εταιρειών καθώς και πρακτικά συνεδρίων, ανακοινώσεις και ανασκόπηση της ελληνικής και ξένης βιβλιογραφίας.
Το 1962 έχουμε τη δεύτερη φάση του περιοδικού Εγκέφαλος, στο οποίο αναφερθήκαμε εκτενώς παραπάνω. Το περιοδικό πρωτοεμφανίστηκε το 1950 κατόπιν ατομικής πρωτοβουλίας των Σκούρα, Χατζηδήμου και Στριγγάρη και έπαψε την έκδοσή του το 1953. Έναυσμα για την επανέκδοσή του αποτέλεσε η διαπίστωση, με αφορμή το πρώτο Συνέδριο Ελλήνων Νευρολόγων και Ψυχιάτρων το 1962, της έλλειψης ενός ειδικού νευροψυχιατρικού περιοδικού. Κατόπιν πρότασης δύο εκ των αρχικών εκδοτών, του το περιοδικό διατέθηκε στην Ελληνική Νευρολογική και Ψυχιατρική Εταιρία ως το επίσημο όργανό της. Στην ύλη του συμπεριλαμβάνει τα πρακτικά της Εταιρείας και των σχετικών συνεδρίων καθώς και πρωτότυπες εργασίες, ανασκοπήσεις και ανακοινώσεις. Η έκδοση του περιοδικού υπό αυτήν τη μορφή συνεχίζεται μέχρι την αδρανοποίηση της Εταιρίας, η οποία σταμάτησε να στέλνει τα πρακτικά των συνεδριάσεών της προς δημοσίευση. Έκτοτε το περιοδικό ακολούθησε ανεξάρτητη πορεία ως σήμερα, με τη μορφή που περιγράψαμε παραπάνω.
Το 1977 εκδίδεται το τρίγλωσσο, αρχικά, περιοδικό Neurologia et Psychiatria από τη νέο-ιδρυθείσα "Νευρολογική και Ψυχιατρική Εταιρεία Νοτιοανατολικής Ευρώπης" (South-East European Society for Neurology and Psychiatry) με έδρα τη Θεσσαλονίκη, την ίδρυση της οποίας, κατόπιν πρωτοβουλίας των καθηγητών Ι. Λογοθέτη και H. Lechner, (1973) ακολουθεί το διεθνές συνέδριο το 1975 στη Θεσσαλονίκη. Στόχος της έκδοσης είναι η μετάδοση του επιστημονικού έργου που επιτελούνταν στα συνέδρια της εταιρείας, με τη δημοσίευση των πρακτικών τους αλλά και πρωτότυπων εργασιών, καθώς και η προσέγγιση των επιστημονικών κοινοτήτων των διαφόρων χωρών με σκοπό την προώθηση της επιστήμης10. Από τον Σεπτέμβριο του 1979 εκδίδεται μόνο στα αγγλικά. Το 2000 κυκλοφορεί δελτίο (Bulletin of the South-East European Society for Neurology and Psychiatry) για τα 25 χρόνια από την ίδρυση της Εταιρείας.
Τον Απρίλιο του 1983 εκδίδεται στη Θεσσαλονίκη ένα μόνον τεύχος του περιοδικού Αντι-κατάθλιψη, ως δελτίο της "Ελληνικής Επιτροπής για την Πρόληψη και τη Θεραπεία της Κατάθλιψης", με πρόεδρο της συντακτικής επιτροπής τον καθηγητή Χ. Ιεροδιακόνου.
Το περιοδικό Ψυχιατρική κυκλοφορεί για πρώτη φορά στην Αθήνα σε τριμηνιαία βάση, τον Ιανουάριο του 1990, ως όργανο της "Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας" (ΕΨΕ). Πρόεδρος υπήρξε ο καθηγητής Γ. Ν. Χριστοδούλου, σύμφωνα με τον πρόλογο του οποίου στο πρώτο τεύχος, το περιοδικό στοχεύει στο να "καθρεφτίζει τις προόδους της επιστήμης μας κυρίως στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό (...) να πληροφορεί, να επισημαίνει τις ελλείψεις, να προβληματίζει και να διαγράφει τις προοπτικές της επιστήμης μας"11. Στο περιοδικό δημοσιεύονται τόσο ελληνικές όσο και ξένες εργασίες. Η έκδοση συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Τον Μάρτιο του 1994 κυκλοφορεί το περιοδικό Αρχεία Ε.Ψ.Ψ.Ε.Π., ως τριμηνιαία έκδοση της Εταιρείας Ψυχολογικής Ψυχιατρικής Ενηλίκου και Παιδιού. Ως εκδότης και πρόεδρος του Δ.Σ. της Ε.Ψ.Ψ.Ε.Π. φέρεται ο Γιάννης Κούρος. Το περιοδικό εκδόθηκε οκτώ χρόνια μετά την ίδρυση της εταιρείας, η οποία είχε ήδη αναπτύξει αξιόλογη δραστηριότητα (διεθνή συνέδρια, συμπόσια, διαλέξεις, έκδοση βιβλίων). Όπως αναφέρει ο Γ. Κούρος στον πρόλογο του πρώτου τεύχους, "χρειαζόμαστε όλοι αυτό το βήμα επικοινωνίας για να μαθαίνουμε τις κριτικές σας και να πληροφορήστε έγκαιρα τις προσεχείς εκδηλώσεις μας ή και συναφών εταιρειών στην Ελλάδα ή το εξωτερικό"12. Το περιοδικό είναι δίγλωσσο, σε ελληνική και αγγλική γλώσσα, και απευθύνεται τόσο στον γενικό ιατρό (Παθολόγο, Παιδίατρο), όσο και σε επιστήμονες σχετικών τομέων (Ψυχολόγους, Παιδαγωγούς, Κοινωνιολόγους). Η έκδοση συνεχίζεται και σήμερα.
Η "Ελληνική Εταιρεία Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Παιδιού και Εφήβου" (ΕΕΨΨΠΕ) εκδίδει, την άνοιξη του 1999, το περιοδικό Παιδί και έφηβος: Ψυχική Υγεία και Ψυχοπαθολογία. Το περιοδικό εκδίδεται από τις εκδόσεις Καστανιώτη, δύο φορές το χρόνο. Η ύλη δεν απευθύνεται μόνο σε εξειδικευμένους επιστήμονες αλλά έγινε προσπάθεια να συμπεριλαμβάνονται όλοι όσοι ασχολούνται με τον τομέα της ψυχικής υγείας παιδιών και νέων. Εκτός από κλινικά και ερευνητικά άρθρα περιλαμβάνονται επίσης βιβλιοπαρουσιάσεις, ενημερώσεις, κριτικές παρουσιάσεις και από το πρώτο τεύχος προαναγγέλλονται ειδικά αφιερώματα σε επιλεγμένα θέματα. Το περιοδικό εκδήλωσε εξ αρχής ως στόχο του την παρουσίαση της κλινικής και ερευνητικής εργασίας της ελληνικής αλλά και της ξένης επιστημονικής κοινότητας του κλάδου13. Η έκδοσή του συνεχίζεται.
Τέλος, τον Σεπτέμβριο του 2003 κυκλοφορεί το ψυχιατρικό περιοδικό Ελληνική Ψυχιατρική Γενικού Νοσοκομείου - Hellenic Psychiatry General Hospital, όργανο της "Πανελλήνιας Εταιρείας Ψυχιατρικής Γενικού Νοσοκομείου" (ΠΕΨυΓεΝ) με έδρα τη Θεσσαλονίκη και με φιλοδοξία να εκφράσει τις απόψεις των επιστημόνων του χώρου. Όπως προαναγγέλλεται στο πρώτο τεύχος από τον Α.Α. Βιδάλη14, η ύλη του περιλαμβάνει υλικό από τα Γενικά Νοσοκομεία, τα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία, τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας, τα Ερευνητικά Ιδρύματα και τις Κοινοτικές Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας. Τα δύο από τα τρία τεύχη ανά έτος εκδίδονται στα ελληνικά και το τρίτο στα αγγλικά, με στόχο να προσελκύσει ξένους ψυχιάτρους και τα μέλη της Hellenic American Psychiatric Association. Η κυκλοφορία του συνεχίζεται.
3. Εκδόσεις δημοσίων φορέων υγείας
Σημαντική είναι, τις τελευταίες κυρίως δεκαετίες, η συμβολή των δημοσίων φορέων υγείας, και δη των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων, στον ελληνικό ψυχιατρικό τύπο. Το πρώτο βήμα γίνεται το 1983, με το τριμηνιαίο περιοδικό Τετράδια Ψυχιατρικής, έκδοση της "Επιστημονικής Ομάδας του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αθηνών". Υπεύθυνη σύνταξης το 1997 υπήρξε η Κ. Μάτσα. Στο περιοδικό δημοσιεύονται άρθρα πάνω σε διάφορους τομείς της ψυχιατρικής, με τη φιλοδοξία να αναπτύσσεται κάθε φορά ο προβληματισμός πάνω στα εκάστοτε επίκαιρα Ψυχιατρικά θέματα.
Ακολουθεί, τον Απρίλιο του 1989, η έκδοση του περιοδικού Προσέγγιση, από το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Πέτρας Ολύμπου. Όπως αναφέρεται στον πρόλογο του εκδότη στο πρώτο τεύχος, στόχος του εντύπου είναι η συμβολή "στην ενημέρωση του κοινού για την ψυχική ασθένεια και τα δικαιώματα του ψυχικά πάσχοντα ασθενή" και η καταπολέμηση των προκαταλήψεων και της άγνοιας επί του θέματος. Το περιοδικό απευθύνεται στο ευρύ κοινό και διανέμεται δωρεάν, με σκοπό ακριβώς αυτήν την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας. Η ύλη του είναι ποικίλη και απευθύνεται σε όλα τα μορφωτικά επίπεδα, ενώ παρουσιάζονται έργα και επιτεύγματα των νοσηλευόμενων15. Η πρωτοπόρος αυτή προσπάθεια έγινε επί προεδρίας στο Δ.Σ. του Χ. Ποικιλίδη και Διοικητικού Διευθυντή Α. Μπρουσκέλη.
Τον Δεκέμβριο του 1999 το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης εκδίδει το περιοδικό Στίγμα. Όπως αναφέρεται στον πρόλογο του πρώτου τεύχους, "φιλοδοξεί μία πολύπλευρη προσέγγιση της διαταραχής, σε επιστημονική πάντοτε βάση"16. Το περιοδικό απευθύνεται σε όσους ασχολούνται με την Υγεία γενικά και ειδικότερα την ψυχική υγεία.
Τέλος, ένα περιοδικό που προέρχεται από τον ακαδημαϊκό χώρο, είναι το Εντός, Εκτός και Επί της Ψυχιατρικής, που εκδίδεται στη Θεσσαλονίκη τον Μάρτιο του 2002, με εκδότη τον καθηγητή Θ. Καράβατο. Το περιοδικό ασχολείται με θέματα ψυχιατρικής από την Α΄ Ψυχιατρική Κλινική του Α.Π.Θ.17. Η έκδοση αυτή συνεχίζεται ως σήμερα.
Συζήτηση, συμπεράσματα: Τα γενικά χαρακτηριστικά του ψυχιατρικού τύπου
Ο εξειδικευμένος ψυχιατρικός τύπος εμφανίστηκε σχετικά αργά στην Ελλάδα, στις αρχές του 20ου αιώνα, με το περιοδικό του Σιμωνίδη Βλαβιανού Ψυχιατρική και Νευρολογική Επιθεώρησις το 1902. Μετά τη διακοπή κυκλοφορίας αυτού του πρώτου καθαρά ψυχιατρικού εντύπου, το 1911, υπήρξε μία περίοδος σιωπής για τον ψυχιατρικό τύπο για πάνω από μία δεκαετία. Ουσιαστικά η άνθιση του εξειδικευμένου τύπου στην Ελλάδα άρχισε τις τρεις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα, οπότε και εμφανίσθηκε πληθώρα εντύπων.
Η καθυστερημένη αυτή ανάπτυξη πιθανόν να οφείλεται στο γεγονός πως στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος το 19ο αιώνα γινόταν ακόμη προσπάθειες εδραίωσης της βασικής ιατρικής, της Υγιεινής, της Παιδιατρικής, της Παθολογίας, με την ανάπτυξη της Ψυχιατρικής να ακολουθεί. Παρατηρούμε εξάλλου, και δεν είναι ίσως, τυχαίο, πως τα πρώτα ειδικά ιατρικά περιοδικά παιδιατρικά ή σχετικά με την Υγιεινή. Ωστόσο οι προβληματισμοί για τους ψυχικά πάσχοντες οδηγούν την Ψυχιατρική σε εξελικτική πορεία που ευνόησε την εμφάνιση σχετικών εντύπων.
Τα ψυχιατρικά περιοδικά αντιμετώπισαν οικονομικής κυρίως φύσεως προβλήματα, όπως και ο υπόλοιπος ιατρικός τύπος. Εξαίρεση αποτελεί το πρωτοπόρο περιοδικό του Βλαβιανού το οποίο είχε μία κυκλοφορία 9 ετών, το οποίο πιθανόν να οφείλεται στο γεγονός ότι ο ίδιος ο Σ. Βλαβιανός είχε διαγνώσει το πρόβλημα της μη αποστολής συνδρομών και είχε λάβει μέτρα, ως πρόεδρος του "Συνδέσμου Ελληνικού Ιατρικού Τύπου" για την έγκαιρη καταβολή των συνδρομών, που ήταν, εξάλλου, και η μόνη πηγή χρηματοδότησης των περιοδικών τότε.
Με την εισαγωγή διαφημίσεων αλλά και με την κάλυψη των εξόδων από επιστημονικές εταιρείες, το οικονομικό πρόβλημα των εντύπων, αιτία πολλές φορές για την διακοπή της κυκλοφορίας τους, εξαλείφθηκε. Με την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού, αλλά και με τις προόδους της γραφιστικής και της τυπογραφικής τέχνης, παρατηρούνται αλλαγές και στα εξώφυλλα, που από μονόχρωμα και απλά γίνονται πλέον έγχρωμα, με κοσμήματα ή με το λογότυπο της εκδούσας εταιρείας. Συνήθεις παραστάσεις είναι απεικονίσεις κεφαλών, όπως π.χ. κυκλαδικά ειδώλια, χαρακτικά του Escher, απεικονίσεις του εγκεφάλου κ.ά.
Παρατηρούμε επίσης πως στον ψυχιατρικό τύπο, υπάρχουν πολλές και σημαντικές εκδόσεις από τη Θεσσαλονίκη. Ως παράδειγμα μπορούμε να αναφέρουμε τα περιοδικά Neurologia et Psychiatria, Νευροψυχιατρικά Χρονικά, Στίγμα.
Τέλος, δεν θα πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε τη σημαντικότατη συμβολή των επιστημονικών εταιρειών στον ελληνικό ψυχιατρικό τύπο. Ενώ αρχικά οι εκδόσεις των εντύπων ήταν αποτέλεσμα ατομικής πρωτοβουλίας επιστημόνων, τα περισσότερα σύγχρονα περιοδικά είναι εκδόσεις εταιρειών και συλλόγων, ενώ αντίθετα με άλλους τομείς, όπως π.χ. η Παιδιατρική, δεν έχουμε πολλά έντυπα που προέρχονται από τον ελληνικό ακαδημαϊκό χώρο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
